Ασθμα
Το άσθμα είναι μια χρόνια φλεγμονώδης νόσος των αεραγωγών η οποία χαρακτηρίζεται από ευαισθησία των βρόγχων, γνωστή ως «βρογχική υπεραντιδραστικότητα», που οδηγεί σε επαναλαμβανόμενα επεισόδια συριγμού (σφυρίγματος στην αναπνοή), δύσπνοιας, αίσθησης βάρους στο στήθος και βήχα, ιδιαίτερα τις νυχτερινές και πρώτες πρωινές ώρες. Αυτά τα επεισόδια συνοδεύονται συχνά από απόφραξη των βρόχων η οποία είναι συνήθως αναστρέψιμη αυτόματα ή μετά από θεραπεία
Υπολογίζεται ότι περίπου 300 εκατομμύρια άνθρωποι πάσχουν από άσθμα παγκοσμίως και 250.000 πεθαίνουν κάθε χρόνο, αλλά η συχνότητα διαφέρει από χώρα σε χώρα. Η συχνότητα είναι μεγαλύτερη στις χώρες του Δυτικού κόσμου ενώ η θνητότητα είναι μεγαλύτερη σε χώρες με χαμηλό οικονομικό επίπεδο. Στην Ελλάδα η συχνότητα του άσθματος υπολογίζεται περίπου στο 8,6%.
Το άσθμα εμφανίζεται μετά από έκθεση σε εκλυτικούς (ερεθιστικούς παράγοντες) σε ασθενείς που έχουν γενετική (κληρονομική) προδιάθεση. Εκλυτικοί παράγοντες είναι συνήθως οι λοιμώξεις του αναπνευστικού συστήματος (κυρίως οι ιογενείς), περιβαλλοντικοί παράγοντες όπως σκόνη, γύρεις φυτών και λουλουδιών, τρίχωμα ζώων, υγρασία, καπνός, φάρμακα ή και άσκηση.
Το άσθμα μπορεί να εμφανισθεί σε οποιαδήποτε ηλικία, από την παιδική μέχρι την τρίτη και η διάγνωση βασίζεται κυρίως στο ιστορικό και τα συμπτώματα, σε συνδυασμό με την υποχώρηση των συμπτωμάτων μετά από κατάλληλη αγωγή. Υπάρχουν όμως και ειδικές εξετάσεις που βοηθούν τον γιατρό να θέσει ή να αποκλείσει τη διάγνωση. Η πιο γνωστή και εύκολη από αυτές είναι η σπιρομέτρηση.
Πρόκειται για μια εξέταση κατά στην οποία ζητείται από τον ασθενή να πάρει μία βαθιά αναπνοή και να φυσήξει με όλη του τη δύναμη μέσα σε έναν σωλήνα. Με την εξέταση αυτή μπορούμε να μετρήσουμε την λειτουργία των πνευμόνων και να διαπιστώσουμε αν υπάρχει στένωση των βρόγχων (των σωλήνων που μεταφέρουν τον αέρα στους πνεύμονες). Συχνά χρειάζεται να δώσουμε και ένα εισπνεόμενο βρογχοδιασταλτικό φάρμακο για να ελέγξουμε αν ανοίγουν οι στενωμένοι βρόγχοι.
Η παρουσία αλλεργίας σε ασθενείς με άσθμα είναι συχνή και υπολογίζεται ότι τουλάχιστον οι μισοί ασθενείς είναι και αλλεργικοί ενώ περίπου το 30% των ασθενών με αλλεργική ρινίτιδα εκτιμάται ότι θα εμφανίσει κάποια στιγμή και συμπτώματα άσθματος.
Η θεραπεία του άσθματος, σε αντίθεση με άλλα νοσήματα, βασίζεται κυρίως στην αποφυγή εκλυτικών παραγόντων όσο αυτό είναι δυνατόν και στη χορήγηση εισπνεομένων φαρμάκων, μέσω ειδικών συσκευών, τα οποία δρούν απευθείας στους βρόγχους και δεν απαιτείται έτσι η χορήγηση μεγάλων δόσεων.
Απαιτείται όμως σωστή χρήση των συσκευών αυτών.
Σημαντικές διευκρινίσεις:
Το άσθμα χαρακτηρίζεται από χρόνια φλεγμονή και συνεπώς η αγωγή πρέπει να είναι πολυετής
Λόγω χρόνιας φλεγμονής η βάση της θεραπείας του άσθματος είναι η κορτιζόνη η οποία δεν έχει ιδιαίτερες παρενέργειες όταν χορηγείται σε εισπνοές ακόμη και για πολλά χρόνια, σε αντίθεση με την κορτιζόνη που χορηγείται σε μεγάλες δόσεις από το στόμα ή σε ενέσεις όπως συνέβαινε παλιότερα και για μεγάλο χρονικό διάστημα
Δεν υπάρχει σήμερα θεραπεία η οποία «εξαφανίζει» το άσθμα – υπάρχουν όμως περιπτώσεις διακοπής της θεραπείας μετά από ένδειξη του θεράποντος ιατρού, αν και συνήθως παρατηρείται υποτροπή των συμπτωμάτων μετά τη διακοπή σε άλλοτε άλλο χρονικό διάστημα
Στόχος της φαρμακευτικής αγωγής είναι ο ασθενής να παραμένει χωρίς συμπτώματα και να λειτουργεί όπως και οι υπόλοιποι άνθρωποι λαμβάνοντας τις όσο το δυνατόν μικρότερες δόσεις
Είναι λάθος η αντίληψη ότι «έχω αλλεργικό και όχι βρογχικό άσθμα». Το άσθμα είναι μία νόσος και όπως προαναφέρθηκε η αλλεργία οποιασδήποτε μορφής (συνηθέστερα η αλλεργική ρινίτιδα) μπορεί να συνυπάρχει με άσθμα ειδικά σε άτομα μικρότερης ηλικίας. Εξάλλου, και ασθενείς με αμιγώς αλλεργικό άσθμα μπορεί να έχουν έξαρση των συμπτωμάτων τους μετά από έκθεση όχι μόνον σε αλλεργιογόνα αλλά και σε άλλους παράγοντες (π.χ. ιογενείς λοιμώξεις)
Τα συμπτώματα του άσθματος δεν είναι ειδικά αφού εμφανίζονται και σε άλλα νοσήματα του αναπνευστικού ή και άλλου συστήματος, γι΄αυτό και η διάγνωση απαιτεί προσεκτική προσέγγιση από ιατρούς με γνώση και εμπειρία επί του θέματος